بنیاد فرهنگی البرز در سال ۱۳۴۲ شمسی تأسیس شده است. هدف از تاسیس بنیاد فرهنگی البرز در واقع كمك به اشاعه فرهنگ كشور و تجلیل از مقام علمی دانشمندان و پژوهندگان برتر ایرانی و تشویق دانشجویان و دانشآموزان برگزیده و نوباوگان و نوجوانان با استعداد ایرانی است. این امر از طریق اعطای “جایزه البرز” و به صورت مستمر و سالانه انجام میگیرد.
بنیاد فرهنگی البرز به همت مرحوم حسینعلی البرز، مردی خیراندیش و نیكسیرت، تأسیس و وقف گردید. این بنیاد طی بیش از نیم قرن، چندین هزار نفر از نخبگان برتر علمی کشور را مورد حمایت و تشویق قرار داده است. جالب اینکه تعدادی از ایشان، هماکنون نیز دارای مسئولیتهایی در عرصههای مختلف علمی، پژوهشی و اجرایی هستند. فعالیت حمایتی و تشویقی بنیاد فرهنگی البرز طی سالهای اخیر در قالب همایشهای ملی و استانی با حضور مقامات علمی و مسئولین كشوری محقق شده است.
مرحوم البرز پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به دلیل انجام عمل جراحی و نقاهت پس از آن، در کانادا به سر میبرد. وی طی نامهای در فروردین سال ۱۳۵۸ شمسی به محضر امام خمینی(ره)، مسؤولیت اداره موقوفات بنیاد فرهنگی البرز را اعم از منقول و غیرمنقول با در نظر گرفتن مواد اساسنامه و وقفنامه را به ایشان واگذار نمود. باتوجه به توشیح حضرت امام(ره) به هیأت امنای اوقاف مبنی بر تعیین هیأتی برای رسیدگی و عمل به مندرجات وقفنامه، از آن سال تاکنون، بنیاد فرهنگی البرز تحت نظارت هیئت امنایی سازمان اوقاف و امور خیریه قرار دارد. باید توجه داشت که بنیاد فرهنگی البرز صرفاً از محل درآمد رقبات خود و در راستای عمل به نیّات مترقی واقف از طریق اعطای جایزه، به تشویق جوانان به تحصیل علم و تجلیل از مقام عالمان فعالیت مینماید.
از آنجائیکه اقدامات خیرخواهانة پراکنده نمی توانست حس نوع دوستی او را اقناع کند، ايشان اقدام ماندگاري انجام داد. مرحوم طهمورث فقیه مولف کتاب چهره ماندگار وقف از قول ایشان می نویسد:
“درست در شبی که فردای آن میبایست عازم سفر مکة معظمه شوم، تبی سخت وجانسوز وجودم را فراگرفت، حتی رمق ناله کردن برایم نمانده بود، دراین حال به عالم خلسه فرو رفتم، درخواب مردی روحانی به بالینم آمد و گفت :اگر میخواهی از این تب سوزان جان سالم بدر ببری فعلاً از سفر مکه منصرف شو بیا هزینه سفر و اندوخته ات را درمکانی متمرکز وقف آموزش فرزندان کشورت کن تا زنده بمانی و رستگار شوی چون کعبه در کنار توست حجت قبول، چشم که باز کردم کسی را در کنارم ندیدم…با همسفرم تماس گرفتم و به او گفتم: فلانی؟! من دیگر به سفر نمی آیم، تب کردم سخت مریضم و قادر به حرکت نیستم… فعلاٌ قسمت نبود….”
مرحوم البرز در خاطرات خود می نویسد: “با مشورت اساتید دانشگاهها، حقوقدانان و سه دخترم که هر سه نفر آنان صاحبنظر در امور فرهنگی و تربیتی هستند، تصمیم گرفتم حاصل زحمات خود را وقف اشاعه فرهنگ کشورم کنم و در بنیادی متمرکز سازم.”
بنیاد فرهنگی البـــرز در تاريخ 24 اسفند 1342 با اختصاص مبلغ ده ميليون ريال وجه نقد و با هدف اشاعه فرهنگ كشور تاسيس و در اداره ثبت شركتها به شماره 622 ثبت شده است.
اساسنامه بنیاد بهخاطر تحولاتی که در سيستم آموزشی كشور به عمل می آمد برحسب مقتضای زمان، بارها مورد بازنگری قرار گرفت. از جمله مهمترین تغییرات میتوان به جایگزین شدن جایزه حسن تحصیل در اساسنامه سال 1356 به جای وام شرافتی و اشتغال به کار در اساسنامه سال 1342 اشاره کرد.
در سامانه نخبگان جایزه بنیادفرهنگی البرز که ویژه دانشجویان، نخبگان، مخترعین و دانشمندان راه اندازی شده است؛ میتوانید اطلاعات مربوط به مفاخر جایزه البرز را مطالعه نمایید.